Yayıncılık, ister edebî isterse entelektüel içeriği barındırsın bir fikirden doğar. Güzel bir fikir, iyi bir hikâye yoğun zihinsel üretimin ardından kelimelere dökülür. Sonrasında ressam, illüstratör, karikatürist, kartograf, fotoğrafçı, grafiker gibi esere değer katacak üretimler yapan diğer sanatçılarla birlikte yol alır. Bütün bu aşamaları yöneten yayıncı/editör/genel yayın yönetmeni ise birçok dinamiği dikkate alarak eseri yayımlar. Yayıncılık uzun, emek gerektiren bir süreçtir ve ihtisas sahibi kişiler tarafından yönetilir.
Son günlerde sosyal medyada -eski yıllara ait, çoğunlukla da baskısı bitmiş kitaplar gündeme getirilerek- çocuk kitapları özelinde kitapların yayınlanmadan önce denetlenmesine dair talepler dillendirilmeye başlandı ve ister istemez kamuoyunun neredeyse tamamını ilgilendiren bir hâle dönüştü.
Konunun biz yayıncıları ilgilendiren tarafı ise meselenin birkaç örnek üzerinden sektörün tamamını ilgilendiren, olası sonuçları hesap edilmemiş önerilerle bir kamuoyu baskısına dönüştürülmek istenmesidir. Bugün Türkiye’de hâlen yayında bulunan on binlerce çocuk kitabını mahkûm etmek büyük bir haksızlıktır.
Mademki bir tartışma başlamıştır o hâlde üretim aşamalarından nihai kitledeki etkisine varana kadar meselenin her yönü ile ele alınması gerekmektedir. Çocuk kitabı yayıncılığı, sanatsal üretim, telif hakları, edebî değer, entelektüel birikim, editoryal süreç, endüstriyel üretim, tanıtım, pazarlama gibi çok yönlü ve girift bir sürece sahiptir.
Nitelikli eser üretmek, bu eseri ortaya çıkaran ekibin donanımı ile doğrudan ilişkilidir. Türkiye’de değil çocuk kitabı editörlüğü, editörlük mesleğinin bile tanımı yeni yapılmışken, bu alanla ilgili ne ortaöğretim ne yükseköğrenim düzeyinde bir eğitim verilmezken, kitapla ilgili toplumsal algı “Kitap ne kadar da pahalı!” bağlamında ele alınırken, kendini bu işe adayarak her türlü kısıtlılığa rağmen bu alanda yetişmiş ve profesyonelleşmiş yayıncıları, sanatçıları ön denetime alma girişimi akıl alacak bir durum değildir ve kelimenin tam anlamıyla basiretsizliktir.
Bu ve benzeri tartışmalar birçok ülkede yapılmaktadır. Bu ülkelerde yayımlanan kitaplar zaman zaman anne babalar, öğretmenler ve kütüphaneciler tarafından yasaklanmaktadır. Fakat ülkemiz dahil hiçbir demokratik hukuk sisteminde kitapları yayınlanmadan önce denetime tabi tutan bir mekanizma mevcut değildir. Dünyanın en çok yasaklanan kitaplarından birisi Harry Potter serisidir. Grimm Masallarından, Roald Dahl’ın Dev Şeftali kitabına kadar birçok kitap zaman zaman yasaklı listesine girmiştir. Bu kitapların yasaklı kitap olması sadece bir tercih olarak açıklanır. Ne bu kitapların üretim süreçlerine ne de satış ve dağıtımlarına yasak konur. Hele de üretim aşamasında birtakım tahditler, sansür ve yasaklamalar getirmek modern ve demokratik toplumlarda kabul edilemez.
Anne ve babanın, öğretmenin, yetişkinin çocuklarına, öğrencilerine istedikleri kitabı okutma ve beğendikleri kitaplardan bir seçki yapma sorumluluğu ve özgürlüğü vardır.
Çocuk kitaplarının kamuoyunun gündemine nitelikli üretim, sanat ve estetik değer, kitabın işlevi, çocuk edebiyatının öncelikli görevi, resmin çocuk kitabına katkısı, sessiz kitaplar, sesli kitaplar, kitaplarda yaş seviyelerinin belirlenmesi gibi üretim sürecine katkı sağlayacak başlıklarla gelmesini ümit etmekteyiz. Böylelikle daha nitelikli, hem ülke hem bütün dünya çocuklarına hitap edecek içerik ve estetiğe sahip kitapların ortaya çıkmasına yön verecek katkılarla sektörümüz büyüyecektir. Aksi takdirde gelişen, kendine yol bulmaya çalışan yayıncılığımız ön denetim mekanizmaları ile doğmadan ölüme mahkûm edilecektir.